เขตแดนระหว่างโลกกับธรรม

ธัมมโชติ รวมธรรมะน่าสนใจจากพระไตรปิฎกด้วยภาษาง่ายๆ เพื่อคนรุ่นใหม่

เรามาวิเคราะห์กันนะครับว่าขอบเขตหรือเขตแดนระหว่างโลก (โลกียะ) กับธรรม (โลกุตระ - เหนือโลก) นั้นอยู่ที่ตรงไหน หรืออะไรคือโลกอะไรคือธรรม ใครอยู่ในโลกใครอยู่ในธรรม

ก่อนอื่นต้องขอยกพุทธพจน์ขึ้นแสดงก่อน ดังนี้ครับ

@ ภิกษุทั้งหลาย เราไม่เรียกผู้เรียนมากหรือพูดมากว่าเป็นผู้ทรงธรรม
ส่วนผู้ใด เรียนคาถาแม้คาถาเดียว (ศึกษาธรรมแม้เพียงเล็กน้อย - ธัมมโชติ)
แล้วแทงตลอดสัจจะทั้งหลาย (เห็นแจ้งแทงตลอดในธรรม = บรรลุมรรคผล - ธัมมโชติ)
ผู้นั้นชื่อว่าผู้ทรงธรรม.

จาก : อรรถกถา ที่ 3 ธัมมัฏฐวรรค ที่ 19 ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท

(ดูเปรียบเทียบกับพระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ได้ที่ เล่ม : ๒๕ หน้า : ๑๑๓ ข้อ : ๒๕๙)

ในความเห็นของผู้เขียนเห็นว่าเขตแดนระหว่างโลกกับธรรมนั้นไม่ได้อยู่ที่กำแพงวัด ไม่ได้อยู่ที่ผนังโบสถ์นะครับ และผู้ที่จะได้ชื่อว่าอยู่ในโลกหรืออยู่ในธรรมนั้นก็ไม่ได้ขึ้นกับเสื้อผ้า เครื่องแต่งตัว ทรงผม กิจวัตรประจำวัน วิธีการหาเลี้ยงชีพ การบริโภคอาหาร การทำวัตรสวดมนต์ หรือแม้แต่การศึกษาเล่าเรียน รวมถึงไม่ได้ขึ้นกับว่าผู้นั้นได้ผ่านพิธีกรรมอะไรมาแล้วบ้างเช่นกันครับ

แต่เขตแดนระหว่างโลกกับธรรมนั้นขึ้นอยู่กับความยึดมั่นถือมั่น คือเมื่อไหร่ที่จิตใจประกอบไปด้วยความยึดมั่นถือมั่น เมื่อนั้นก็คือโลกนะครับ แต่เมื่อไหร่ที่จิตใจไม่มีความยึดมั่นถือมั่น เมื่อนั้นก็คือธรรมครับ

ถึงแม้ว่าคนผู้นั้นจะอยู่ในวัด หรืออยู่ในโบสถ์ นุ่งห่มจีวรย้อมด้วยน้ำฝาด โกนผมโกนหนวดจนเกลี้ยงเกลา อ่านหนังสือธรรม ท่องธรรม หรือสอนธรรมผู้อื่นทั้งวัน หาเลี้ยงชีวิตด้วยการบิณฑบาตทุกวัน บริโภคอาหารเพียงวันละหนึ่งมื้อ ทำวัตรสวดมนต์ทุกเช้าเย็น เรียนธรรมจนจบนักธรรมชั้นเอก เป็นมหาเปรียญ ๙ ประโยค เป็นอภิธรรมบัณฑิต ผ่านพิธีบรรพชา อุปสมบทมาแล้วอย่างสมบูรณ์ ไม่ขาดตกบกพร่องนะครับ แต่ถ้าเมื่อใดที่จิตใจของเขาประกอบไปด้วยความยึดมั่นถือมั่น เมื่อนั้นเขาก็ได้ชื่อว่าตกอยู่ในกระแสแห่งโลก ถูกโลกครอบงำไว้ อยู่ภายใต้อิทธิพลของกิเลส ไม่อาจพ้นจากเขตแดนของโลกไปได้ เป็นโลกียะ

ในทางกลับกัน ถึงแม้ว่าคนผู้นั้นจะเป็นผู้ครองเรือน มีครอบครัว ไม่ได้อยู่ในวัด แต่งกายอย่างชาวบ้านทั่วๆ ไป ไว้ผมยาวรุงรัง ชีวิตยุ่งอยู่กับการทำมาหากินทั้งวัน มีอาชีพเหมือนคนทั่วไปในสังคม บริโภคอาหารวันละ 4-5 มื้อ ไม่เคยสวดมนต์ไหว้พระ ไม่เคยศึกษาธรรมหรือศึกษามาเพียงเล็กน้อย ไม่เคยบรรพชาหรืออุปสมบทใดๆ ทั้งสิ้นนะครับ แต่ถ้าเมื่อใดจิตใจของเขาไม่ประกอบไปด้วยความยึดมั่นถือมั่น พ้นจากอำนาจของกิเลสทั้งปวง เมื่อนั้นเขาก็ได้ชื่อว่าอยู่ในเขตแดนแห่งธรรม อยู่เหนือกระแสแห่งโลก ไม่ถูกโลกครอบงำไว้ เป็นโลกุตระ อยู่นอกขอบเขตของโลก.

แต่ก็เป็นที่แน่นอนว่าผู้ที่บวชอยู่ย่อมมีโอกาสที่จะได้รับเหตุปัจจัยที่เอื้ออำนวยให้เข้าถึงธรรมมากกว่าผู้ครองเรือนอยู่แล้วนะครับ เพียงแต่ใครจะใช้โอกาสที่มีอยู่นั้นให้เป็นประโยชน์ได้มากน้อยเพียงใดเท่านั้นเองครับ ถ้าใครปล่อยให้โอกาสอันดีนั้นผ่านเลยไปโดยเปล่าประโยชน์ก็คงน่าเสียดายไม่น้อยเลยนะครับ

แล้วท่านผู้อ่านมีความเห็นในเรื่องนี้เหล่านี้อย่างไรกันบ้างครับ ???

ธัมมโชติ